در عصر انفجار اطلاعات، هم بستگی مستقیمی میان تولید علم و زیست شرافتمندانه وجود دارد.آیات متعدد قرآن، از جمله پنچ آیه نـخست سوره علق، آیه 82 سوره فاطر، آیه 962 سوره بقره، آیه 9 سوره زمر، آیه 11 مجادله و...و احادیث متعدد از پیامبر گرامی اسلام(ص) و ائمه معصومین علیهم السلام، مبین و مؤید ارزش زاید الوصف مقام دانش، متعلم و دانشمند(معلم)هستند. از دیدگاه آیات قرآن و احادیث، راه های مـتعددی بـرای ابراز احترام و ادب نسبت به معلم وجود دارد که برخی از مهم ترین آنها عبارت اند از: 1. ارج نهادن به مقام معلم ؛2. تواضع و فروتنی در برابر معلم ؛ 3. رعایت آداب سخن و گفتن و رفتار با معلم؛ 4.چشم پوشی از برخی اشتباهات احتمالی معلم.
رعایت آداب سخن گفتن و رفتار با معلم
متعلم باید هنگام سخن گفتن با معلم از الفاظ و واژههایی کـه متناسب با شأن معلم است،استفاده کند و از به کار بردن برخی الفاظ و عبارات-از قبیل شنیدی،می دانی،مرد حسابی،چرا، نه،قبول ندارم،چه کسی چنین گفته است،این سخنی که شما می گویید در کجاست؟آن چه به خاطر دارم و یا د یـگران نـقل کـرده اند با گفتار شما مغایرت دارد و...-در ارتـباطات بـا معلم پرهیز کند.
اگر متعلم در صدد تفحص بیشتر و بهره گیری بیشتر از معلم باشد،باید الفاظ و عبارات خویش را تلطیف کند. مثلا به جای«چرا و قبول ندارم»،لحن خـود را مـلایم کـند و بگوید:اگر کسی از ما علت این امر را بپرسد،چه بـگویم؟ یـا اگر کسی نسبت به دعاوی ما چنین انتقاداتی را مطرح بکندة،باید چه پاسخی بدهیم؟و...هم چنین در حضور معلم نباید با مـتعلمان دیـگر در گـوشی صحبت کند، پر حرفی کند،با صدای بلند و همراه با قهقه بـخندد،بدون اذن معلم پرسشی را مطرح کند،یا پیش معلماز دیگران غیبت و بدگویی بکند و...
امام صادق(ع)از جدش حضرت علی(ع)نقل می کند:«از جـمله حـقوق معلم بر تو این است که بسیار از او نپرسی(او را سؤال پیچ نکنی)و بـه اصـرار از او نپرسی...»
حضرت علی(ع) در پاسخ به کسی که مسئله ی پیچیده ای سؤال کرد، فرمود:«برای کسب دانش و تفقه بـپرس، نـه بـرای گیج کردن و آزار رساندن،و بدان نادانی که در پی آموختن است، به دانا می ماند و دانـایی کـه در پی چـیزی جز هدایت است،چون نادان است»
امیر مؤمنان علی(ع)،درباره ی نحوه سلوک و رفتار با عـالم(معلم) چـنین تـوصیه می فرماید:«از جمله حقوق عالم این است که از او زیاد نپرسی و جامه اش نگیری و چون بر او وارد شـوی و گـروهی نزد او بودند،به همه سلام کنی و او را نزد آن ها به تحیت مخصوص گردانی،مقابلش بنشینی و پشـت سـرش مـنشینی،چشمک مزنی، با دست اشاره مکنی،پرگویی مکنی ک ه فلانی و فلانی بر خلاف نظر او چنین گفته اند و از زیـادی مـجالستش دلتنگ مشوی.زیرا مثل عالم،مثل درخت خرماست.باید منتظر باشد تا چیزی از آن بر تو فـرو ریـزد و پاداش عـالم،از روزه دار شب زنده داری که در راه خدا جهاد کند،بیشر است.»
چشم پوشی از برخی اشتباهات احتمالی معلم
یکی دیگر از راه های ابراز احترام و محبت به معلم این است که اگر معلم گاهی در رفتار خـویش بـا متعلم دچار اشتباهی شده اسـت،مثلا از روی اشـتباه و بدون این که متعلم کار خلافی مرتکب شده باشد،به او تندی کند،یا عبارات عتاب آمیز به کار ببرد،او باید به خاطر تلاش هایی که معلم بـرای او مـتحمل شده است،از این مـوارد چـشم پوشی کند و هم چنان حرمت معلم را نگه دارد.بعد از گذشت ایام،در صورتی که فرصت مناسب پیش آید،به گونه ای محبت آمیز برای معلم توضیح دهد که در موارد مدنظر معلم،او مقصر نبوده است.
و یا اگـر معلم مطلبی را در کلاس توضیح داده و توضیح معلمنارسا و یا نادرست است،متعلم نباید به صورت صریح این اشتباه را به معلم گوشزد کند،بلکه باید با اشارات لطیف این اشتباهات را برطرف کند.مثلا خودش پاسخ صـحیح مـسئله را بیان کـند و از معلمبپرسد:،آیا در برابر سؤال ها مذکور، این پاسخ نیز قابل دفاع است یا نه؟و... یا اگر در مواردی معلمی پاسخ مسئله ای را نمی داند و از پاسخ دادن در آن جلسه طفره می رود،متعلم نباید با اصرار از معلم بـخواهد کـه در همان جلسه پاسخ سؤال را بدهد.02هم چنین اگر معلم در کلاس مطلبی را به صورت ناقص یا نادرست توضیح دادهـ اسـت، متعلم نباید این عیب معلم را پیش دیگران بازگو کند.